Czym jest netykieta? Poznaj zasady savoir-vivre w internecie

Zastanawiasz się, co to jest netykieta i jak wygląda w praktyce? Dziś przedstawimy Ci zasady dobrego zachowania w internecie. Dowiesz się, dlaczego kultura w internecie jest tak ważna i jak stosować savoir vivre w internecie, by unikać konfliktów, a także budować pozytywne relacje online.

Netykieta — definicja

Netykieta to słów „net” (internet) i „etykieta” – czyli zbiór zasad grzeczności obowiązujących w sieci. Innymi słowy, to savoir-vivre w internecie, który określa, jak zachowywać się online, aby:

nie naruszać norm społecznych,
nie obrażać innych użytkowników ,
tworzyć przyjazną przestrzeń cyfrową.

Podobną definicję znajdziemy w pracy dr Magdaleny Musioł – „Komunikacja w internecie a normy społeczne” (2021). Autorka podkreśla, że netykieta obejmuje nie tylko formy wypowiedzi, ale też ton, szacunek do odbiorcy, a także odpowiedzialność za własne słowa.

Jak zauważa Agnieszka Misiurska w swojej publikacji „Savoir-vivre czyli podręcznik dobrych manier” (Wydawnictwo Dragon, wydanie 2022), choć netykieta nie jest skodyfikowana w sposób prawny, jej przestrzeganie jest kluczowe dla budowania pozytywnych relacji i unikania konfliktów online. Z kolei w kontekście bardziej szczegółowym, David Chaffey w książce „Digital Marketing” (wyd. Pearson Education, wydanie 2023) podkreśla, że netykieta to nie tylko kwestia uprzejmości, ale również efektywności komunikacji w środowisku biznesowym i społecznym.

Natomiast my na pytanie czym jest netykieta, odpowiadamy:

„To nic innego jak przeniesienie zasad tradycyjnego savoir-vivre’u do świata wirtualnego.”– Agnieszka Świst-Kamińska

Zasady netykiety w internecie

Skoro już wiemy, co to jest netykieta, przyjrzyjmy się konkretnym regułom, które tworzą zasady netykiety w internecie. Ich przestrzeganie to podstawa, by nasze zasady zachowania w internecie były wzorowe.

1. Pamiętaj, że po drugiej stronie jest człowiek

Najważniejszą zasadą netykiety jest świadomość, że każdy komentarz, wiadomość czy wpis trafia do realnej osoby. Unikaj agresji, obraźliwego języka, a także ironii, która może zostać źle zinterpretowana. Traktuj innych tak, jak sam chciałbyś być traktowany, z kulturą, jak i również empatią.

2. Szanuj prywatność swoją i innych

Nie udostępniaj danych osobowych, zdjęć, wiadomości ani innych treści bez zgody osób, których one dotyczą. Ochrona prywatności w sieci to podstawa budowania zaufania, a także odpowiedzialnej komunikacji.

3. Nie pisz wielkimi literami

Używanie wielkich liter (tzw. CAPS LOCK) w internecie jest odbierane jako krzyk. Wykorzystuj je jedynie w uzasadnionych przypadkach, np. do podkreślenia ważnej informacji, ale nigdy w całościowej wypowiedzi.

4. Sprawdzaj informacje przed udostępnieniem

Rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji może wyrządzić poważne szkody. Zanim coś udostępnisz, upewnij się, że źródło jest wiarygodne, a treść rzetelna. Odpowiedzialność za treści w sieci dotyczy każdego użytkownika.

5. Nie spamuj i nie publikuj łańcuszków

Nadmierne wysyłanie reklam, powtarzalnych wiadomości, niechcianych linków lub tzw. łańcuszków jest nie tylko uciążliwe, ale także świadczy o braku szacunku dla innych użytkowników i ich czasu.

6. Dbaj o poprawność językową

Ortografia, interpunkcja, a także przejrzystość wypowiedzi mają znaczenie. Chaos w treści, brak przecinków czy literówki wpływają negatywnie na wiarygodność autora i utrudniają zrozumienie komunikatu.

7. Używaj form grzecznościowych

Zwroty takie jak „Dzień dobry”, „Proszę” czy „Dziękuję” są mile widziane również w korespondencji mailowej, na czacie czy w komentarzach. Uprzejmość to jeden z fundamentów kultury osobistej – także w środowisku cyfrowym.

8. Nie kopiuj cudzych treści bez podania źródła

Udostępnianie grafik, tekstów czy postów bez zgody autora i bez wskazania źródła to nie tylko brak kultury, ale także naruszenie praw autorskich. Jeśli korzystasz z czyichś materiałów, zawsze oznacz autora.

9. Zastanów się, zanim coś opublikujesz

Wszystko, co publikujesz w sieci, może zostać zarchiwizowane lub udostępnione dalej. Nawet jeśli usuniesz to później. Przemyśl, czy dana treść nie zaszkodzi Tobie ani innym i czy warto, by była widoczna publicznie.

10. Odpowiadaj z klasą, nawet w sytuacjach konfliktowych

Nieprzyjemne komentarze czy prowokacje mogą się zdarzyć. W takich sytuacjach warto zachować spokój i odpowiedzieć zgodnie z zasadami kultury osobistej, unikając eskalacji konfliktu. Milczenie bywa lepsze niż emocjonalna reakcja.

Jeśli chcesz rozwinąć swoje kompetencje w zakresie etykiety w sieci i poza nią, rozważ udział w szkoleniu z zakresu savoir-vivre. Świadoma komunikacja to dziś nie tylko umiejętność, ale przewaga.

Kultura w internecie — definicja i elementy

Kultura w internecie to zbiór norm społecznych, zachowań i postaw, które obowiązują w środowisku cyfrowym. Obejmuje zarówno sposób prowadzenia dyskusji, jak i publikowania treści, szanowania prywatności czy poszanowania cudzej pracy intelektualnej. W praktyce oznacza to świadome korzystanie z internetu z uwzględnieniem innych jego użytkowników. DO jej elementów zaliczamy:

Szacunek do rozmówcy. Dotyczy to zarówno tonu wypowiedzi, jak i treści. Obrażanie, wyśmiewanie, ironia czy prowokacje nie tylko zniechęcają do dyskusji, ale także mogą wyrządzić krzywdę drugiemu człowiekowi. Kultura słowa to fundament porozumienia.
Odpowiedzialność za słowo. Kultura w internecie oznacza świadomość tego, że wypowiedzi mogą zostać zapisane, zarchiwizowane lub użyte w innym kontekście.
Poszanowanie prywatności. Kulturalny użytkownik internetu nie udostępnia prywatnych danych bez zgody, nie wchodzi w cudze życie bez zaproszenia i nie nadużywa zaufania innych. To również ostrożność w publikowaniu zdjęć, relacji czy informacji o sobie i bliskich.
Uczciwość i etyka. Osoba świadoma i odpowiedzialna zawsze oznacza autora, cytuje źródła i tworzy własne treści zgodnie z zasadami etyki zawodowej i społecznej.
Unikanie dezinformacji. Kultura w internecie to również dbałość o rzetelność.
Kultura dyskusji. Rozmowa w sieci może (i powinna) być merytoryczna, spokojna, a także oparta na argumentach. Kulturalna dyskusja to taka, w której dopuszcza się różnicę zdań, nie przekracza granic, nie obraża i nie kończy się atakiem personalnym.
Netetykieta jako standard. Czyli stosowanie się do zasad, o których już pisaliśmy

Czy kultura w internecie w ogóle istnieje?

Pytanie, czy kultura w internecie w ogóle istnieje, jest często zadawane, zwłaszcza w obliczu rosnącej fali hejtu i dezinformacji. Niestety, często obserwujemy, że w anonimowości sieci ludzie pozwalają sobie na zachowania, na które nigdy nie odważyliby się w realnym świecie. Jednakże fakt, że pojawia się dyskusja na temat netykiety i jej zasad, świadczy o tym, że istnieje potrzeba i dążenie do jej ugruntowania.

Z raportu „Hejt w Internecie. Raport 2023” opracowanego przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę i Orange wynika, że:

73% młodych ludzi spotkało się z obraźliwymi komentarzami na swój temat w sieci.
42% osób dorosłych doświadczyło hejtu na forach lub social media.
Aż 61% badanych przyznało, że z powodu negatywnych treści w sieci ogranicza swoją aktywność online.

Z kolei badania przeprowadzone przez Centrum Badań nad Uprzedzeniami UW (2022) wykazują, że osoby regularnie stykające się z hejtem w internecie mają zwiększone ryzyko objawów depresji i lęku, a także obniżony poziom zaufania społecznego.

Kultura w internecie to nie utopia. To proces, który zależy od świadomego działania każdego z nas. Stosując zasady netykiety, aktywnie przyczyniamy się do budowania bardziej przyjaznej, szanującej się i efektywnej przestrzeni cyfrowej. Im więcej osób będzie przestrzegać zasad zachowania w internecie, tym bardziej komfortowo i bezpiecznie będziemy się w niej czuć. To wspólna odpowiedzialność, by savoir vivre w internecie stał się standardem, a nie wyjątkiem.